Vijvereigenaars 

ga thuis op zoek naar invasieve exotische waterplanten

home
achtergrond
doe mee
nieuws
faq

stap 1

stap 2

stap 3

Eenvoudig stappenplan voor eigenaars van een vijver

Ga thuis op zoek naar invasieve waterplanten

Als vijvereigenaar ben je van onschatbare waarde voor de verzameling van gegevens van invasieve exotische waterplanten in België. Hieronder leggen we stap voor stap uit hoe je op een eenvoudige manier kan bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek naar invasieve exotische waterplanten. Eerst zal je op zoek gaan naar de mogelijke aanwezigheid van één of meerdere van de twintig soorten waarop de studie focust. Daarna zal je enkele gegevens van de planten invoeren in de gratis apps ObsIdentify en ObsMapp of iObs. 

1. Op verkenning

Kies een plek uit aan de oever van je vijver en maak het je gemakkelijk. Je bent nu klaar om je vijverplanten onder de loep te nemen!  

Raadpleeg eerst de informatiefiches van de 20 invasieve exotische plantensoorten waarnaar we op zoek gaan. Dat doe je door op de foto van een plantensoort te klikken (je zal zien dat de respectievelijke fiche opent). De fiches zijn zowel met de Nederlandstalige als de wetenschappelijke naam van de plant aangeduid. Je kan een plant herkennen aan de hand van de bijgevoegde foto en de kenmerken van de stengel, de bladeren en de bloemen. Let op: tijdens het identificeren zijn de bloemen niet altijd aanwezig! Kijk hiervoor naar de bloeiperiode op de fiche. Ook de verspreiding van de plant in België en de abiotische omstandigheden (zoals de temperatuur, de samenstelling van het water, het licht, de bodem …) waaronder de plant voorkomt, kan je op de fiche terugvinden. Neem even de tijd en blader door de verschillende fiches. Vergelijk de planten die aanwezig zijn in je vijver met de planten die afgebeeld en omschreven worden op de fiches. 

1. alligator-kruid

Althernanthera
phyloxeroides

2. grote waternavel

Hydrocotyle
ranunculoides

3. moeras-aronskelk

Lysichiton
americanus

4. parel-vederkruid

Myriophyllum
aquaticum

5. ongelijk-bladig vederkruid

Myriophyllum
heterophyllum

6. smalle waterpest

Elodea
nuttallii

7. verspreid-bladige waterpest

Lagarosiphon
major

8. water-hyacint

Eichhornia
crassipes

9. waterteunis bloem

Ludwigia
spp

10. water-waaier

Cabomba
caroliniana

11. smalle theeplant

Gymnocoronis
spilanthoides

12. grote vlotvaren

Salvinia
molesta

13. egeria

Egeria
densa

14. hydrilla

Hydrilla
verticillata

15. water-crassula

Crassula
helmsii

16. grote kroosvaren

Azolla
filiculoides

17. brede waterpest

Elodea
canadensis

18. dwerg-kroos

Lemna
minuta

19. kaapse waterlelie

Aponogeton
distachyos

20. watersla


Pistia
stratiotes

2. Iets verdachts gevonden? Let’s identify.

Je hebt intussen misschien al een vermoeden of er een invasieve waterplant in je vijver aanwezig is of niet. Om zeker te zijn of het er een is, gaan we aan de slag met ObsIdentify. Ook indien je denkt geen invasieve soort gevonden te hebben, kan je doorgaan met deze stap. Zo kom je onder andere meer te weten over de planten die in je vijver staan.

ObsIdentify is een gebruiksvriendelijke app die je toestaat om aan de hand van een simpele foto een (planten)soort te identificeren. Niet onbelangrijk is dat de app ook de betrouwbaarheid van de identificatie weergeeft. Een lagere betrouwbaarheid kan te wijten zijn aan verschillende factoren, zoals een onduidelijke foto, soorten die erg veel op elkaar lijken, enzovoort. Tezamen met de gegevens van je locatie wordt je foto als een waarneming opgeslagen. Jouw waarneming en die van anderen wordt via de app gebruikt voor onder andere wetenschappelijk onderzoek. Door waarnemingen in te voeren draag je dus rechtstreeks bij tot een betere kennis over de natuur!

dummy-accordeon
Ik heb de app ObsIdentify nog niet gedownload en/of heb nog geen account

Neem je smartphone erbij en ga naar de app store. Zoek naar ”ObsIdentify”. Je kan ook eenvoudigweg op een van de volgende links klikken:  

Android: https://bit.ly/33yRRs4 of Apple: https://apple.co/2rxrlkG  

Download de app indien je deze voordien nog niet geïnstalleerd had.  

Open de app en volg de instructies. Je zal toestemming aan de app moeten geven tot de (locatie)gegevens op je telefoon.  

Vervolgens maak je een account aan op ObsIdentify. Indien je een account op het natuurplatform Waarnemingen.be hebt, kan je hiermee inloggen. Klik in dat geval op ‘Log in’. Heb je nog geen account? Klik dan op de drie horizontale streepjes vanboven en open het menu. Klik op ‘Account’ en ‘Maak account aan’ om een nieuw account aan te maken. Bij het maken van een nieuw account moet je een weergavenaam kiezen; dit is je gebruikersnaam. Na het invullen van je e-mailadres en het kiezen van een wachtwoord accepteer je de gebruiksvoorwaarden van Waarnemingen.be. Let op: na aanmaak van het account zal je een e-mail ontvangen. Pas wanneer je op de link in de e-mail hebt geklikt, zal de aanmaak van je account voltooid worden. Open onderstaande balk om verder te lezen (klik op het ‘+’-icoontje) 

Ik heb de app ObsIdentify gedownload en ben klaar om waarnemingen in te voeren

Open ObsIdentify. Als je de app nog open hebt staan, ga dan via het menu terug naar het scherm ‘Start met ObsIdentify’. Het is erg belangrijk dat je locatie (GPS) aanstaat wanneer je foto’s maakt die je (nadien) wil uploaden. Ook is er een internetverbinding of 3G/4G-verbinding nodig voor het opslaan van een waarneming. Eventueel kan je een foto maken en deze op een later moment in de app invoeren wanneer je internetverbinding hebt.  

Klik op het camera-icoontje links om ter plekke een foto te maken of klik op het foto-icoontje rechts om een bestaande foto op te laden. Je krijgt vervolgens een voorbeeld van de geselecteerde foto te zien. Het is mogelijk de foto te bewerken door deze te draaien, bij te knippen of te vergroten. Zorg ervoor dat de plant er duidelijk op staat en dat de foto van goede kwaliteit is. Klik op het vinkje rechtsboven wanneer je tevreden bent. Klik daarna op ‘ObsIdentify’ om de identificatie te starten.  

De app stelt de mogelijke soort(en) met een betrouwbaarheid (in %) voor. Als de app de plant vlot kan herkennen, zal slechts één soort met een hoge betrouwbaarheid voorgesteld worden. Indien de identificatie minder vlot verloopt is het mogelijk dat meerdere soorten met een lager betrouwbaarheidspercentage worden vermeld. 

Klik op de naam van de soort die je het meest waarschijnlijk acht. Als je de identificatie nog eens wil uitvoeren kun je op ‘Pas fotoselectie’ klikken om de foto opnieuw bij te snijden of kun je meerdere foto’s toevoegen. Klik op ‘Over deze soort’ om meer te weten te komen. Ben je tevreden met de identificatie? Klik dan op ‘Selecteer’.  

Vervolgens krijg je de bijgevoegde details van de waarneming te zien. Wanneer je op ‘Bewaar identificatie’ klikt, wordt de waarneming naar Waarnemingen.be gestuurd. De foto wordt dan online gepubliceerd met gegevens over de foto, de tijd, de locatie en je weergavenaam. Deze optie is niet verplicht. Wanneer je identificatie succesvol als waarneming wordt opgeslagen kan je deze ook later nog aanpassen op Waarnemingen.be.  

Heeft de app je plant herkend als een van de 20 invasieve exoten vanop de informatiefiches? Bingo. Je kan naar stap 3 gaan. Klik op het (i)icoontje als je graag meer te weten komt over een soort. Je kan zo onder andere zien of het over een zeldzame of een meer algemene soort gaat.

Kon je geen invasieve exotische waterplant identificeren? Dat is goed nieuws: dat betekent dat je vijver gevrijwaard is! In dat geval bedanken we je erg om mee te doen aan dit onderzoek Misschien heb je iets kunnen bijleren over de andere planten in je vijver. Wij hopen dat we bij jou aan een grotere bewustwording rond de huidige invasieve exotenproblematiek hebben kunnen creëren.

3. Verzamel gegevens over de bedekkingsgraad en schade

Na het identificeren van de invasieve soort vragen we je nog twee metingen uit te voeren – de abundantie of bedekkingsgraad (1) en de schade (2) op de plant – en deze vervolgens in te voeren op ObsMapp (Android-gebruikers) of iObs (Applegebruikers), de apps van Waarnemingen.be.

dummy-accordeon
Ik heb een smartphone of tablet die met het Android-besturingssysteem werkt

Stap 1: installeren 

Neem je smartphone of tablet erbij en ga naar de app store. Zoek naar ”ObsMapp”.  Je kan ook eenvoudigweg op de volgende link klikken: https://bit.ly/3zwjswo  

Download de app indien je deze voordien nog niet geïnstalleerd had.  

Stap 2: inloggen  

Open de app. Log in met het account dat je zonet voor ObsIdentify aangemaakt hebt of met een reeds bestaand Waarnemingen.be-account. Download ‘alle soortengroepen’ wanneer dit gevraagd wordt. 

Stap 3: een waarneming invoeren 

Maak een waarneming door op het icoontje met verrekijker te klikken. Klik rechtsboven op het icoon van de soortengroep en selecteer ‘Planten België’. Klik vervolgens op de locatie: je kan met het pinnetje een locatie op de kaart selecteren of ervoor kiezen de locatiegegevens op je telefoon aan te zetten. 

Klik daarna op de blauwe balk ‘Selecteer soort’ en geef de soortnaam in van de invasieve exotische plant die je voordien geïdentificeerd hebt met ObsIdentify. Geef aan of je zeker bent dat dit de soort is die je gevonden hebt. Negeer de velden ‘Gedrag’, ‘Kleed’, ‘Methode’, ‘Telmethode’, ‘Relatie met’ en ‘Geslacht: mannelijk/vrouwelijk’. Deze velden hoeven niet ingevuld te worden omdat ze niet van toepassing zijn in ons onderzoek. In het veld ‘Toelichting’ zul je nu twee soorten gegevens invoeren. Lees verder bij “Voer de gevraagde gegevens in”.

Ik heb een smartphone of tablet van Apple (iPhone of iPad)

Stap 1: installeren 

Neem je smartphone erbij en ga naar de app store. Zoek naar ”iObs”. Je kan ook eenvoudigweg op de volgende link klikken: https://apple.co/3SiWdgL 

Download de app indien je deze voordien nog niet geïnstalleerd had.  

Stap 2: openen van de app  

In tegenstelling tot ObsMapp (voor Android-gebruikers) hoef je niet in te loggen bij iObs. Wel is het belangrijk om de locatiebepaling toe te staan. Klik vanboven op de drie horizontale streepjes om het iObs-menu te openen. Klik op ‘Voeg toe’ en vervolgens op ‘Download een nieuwe lijst’. Selecteer ‘Planten (België – Nederlands)’. 

Stap 3: een waarneming invoeren 

Nu ben je klaar om een waarneming in te voeren. Klik op ‘Kies een soort’ en geef de wetenschappelijke naam in van de plant die je geïdentificeerd hebt met behulp van ObsIdentify. 

Negeer de velden ‘Aantal’, ‘Geslacht’, ‘Kleed’, ‘Activiteit’, ‘Zeker’, ‘Escape’, ‘Telling’ en ‘Methode’. Deze velden hoeven niet ingevuld te worden omdat ze niet van toepassing zijn in ons onderzoek. Klik op ‘Opmerkingen’. In dit veld zul je nu twee soorten gegevens invoeren. Lees verder bij “Voer de gevraagde gegevens in”.

Voer de gevraagde gegevens in

1. Abundantie 

Als eerste bepaal je de abundantie oftewel de bedekkingsgraad. Dat betekent dat je schat in welke mate de plant aanwezig is over het gehele vijveroppervlak. We maken hiervoor gebruik van de zogenoemde DAFOR-schaal. Aan de hand van een van de vijf onderstaande termen en het hiermee overeenstemmende percentage kan je aangeven hoe ‘abundant’ een plant in jouw vijver aanwezig is.  

Percentage voor soort-abundantieDAFOR-termAfkorting
76-100%DominantD
51-75%AbundantA
26-50%FrequentF
5-25%OccasioneelO
1-4%ZeldzaamR

Observeer je dat de plant bijvoorbeeld heel erg aanwezig is en wel tot 80% van het wateroppervlak van je vijver bedekt? Dan zou de juiste term in dat geval ‘Dominant (D)’ zijn. Vul dan als gegeven de gepaste afkorting van de DAFOR-term en het geschatte percentage in. In dit voorbeeld zou dat ‘D; 80%’ zijn. Misschien bemerk je dat de plant maar weinig voorkomt? Dan zou ‘Occasioneel (O)’ met een abundantie of bedekkingsgraad van 15% passend zijn. In dat geval zou je ‘O;15%’ kunnen noteren’.

2. Schade

Daarnaast vragen we je nog de mogelijke schade aan de plant te bepalen. Schade houdt bijvoorbeeld in: vraatsporen door insecten, afgestorven bladeren maar ook verkleuringen en vlekken. Het vertelt ons iets meer over de gezondheid van de invasieve exoot in jouw vijver. Stelt de plant het goed en kan hij ongehinderd groeien? Of wordt de groei door een ziekte of een insect beperkt? 

Klik op deze link om de fiche met twaalf types van schade aan waterplanten te openen.  

Bekijk de plant goed. Kan je ergens schade opmerken? Komt dit overeen met een of meerdere van de types?  

Klik vervolgens op deze link om de fiche te openen waarmee je de mate van schade kan bepalen.  

Na het invoeren van de gegevens van de abundantie noteer je in het vakje ‘Toelichting’ of ‘Opmerking’ het type schade gevolgd door het percentage schade aan de plant.  

Een plant met bijvoorbeeld matige vraatschade (bladeren met gaten) waarvan je schat dat 55% van de plant aangetast is, krijgt als toelichting ‘Schade 8; 55%’. Wanneer geen enkele vorm van schade zichtbaar is, noteer je ‘/; 0%’.  

De informatie die je zonet in het veld ‘Toelichting’ of ‘Opmerking’ ingevuld hebt, kan er bijvoorbeeld zo uitzien: D;80%, 8;55%. Ten slotte voeg je nog een foto bij van de plant die je geïdentificeerd hebt. Druk vervolgens op ‘Opslaan’ of ‘Bewaar’ en jouw waarneming wordt opgeslagen.  

Dat was het! Het Bugs 2 the Rescue-team is jou erg dankbaar voor het invoeren van deze gegevens. Op deze manier draag je bij aan onderzoek naar de mate van verspreiding van invasieve exotische waterplanten in België.

Je kan ook in de toekomst eenvoudig een steentje bijdragen in het helpen aanpakken van deze problematiek. Het belangrijkste wat je kan doen? Invasieve exotische waterplanten die je zou aankopen of aanplanten in de vijver links laten liggen en kiezen voor de vele alternatieven. Op deze webpagina van de Vlaamse Overheid lees je meer over de bestrijding van invasieve exoten. In deze beknopte fiche vind je enkele voorbeelden van inheemse waterplanten die als perfect alternatief dienen voor invasieve exotische waterplantenvoor.

Wil je graag meer te weten komen over deze problematiek? Op deze pagina lees je over invasieve exotische waterplanten en biologische controle als oplossing.